‘Galiçya şehitlerine sahip çıkalım’

Araştırmacı yazar Hamit Puhaloğlu, Galiçya Cephesi’nde 33 bin askerin savaştığını ve bu savaşlarda 18 bin askerin şehit olduğuna dikkat çekerek, Galiçya’da yatan ecdadımıza sahip çıkılması gerektiğini söyledi.Araştırmacı yazar Hamit Puhaloğlu, 81 ili kendi imkanlarıyla gezerek, 1916 yılında gönderilerek, Galiçya’ya da şehit olan Türk askerlerini unutturmamaya çalışıyor. Puhaloğlu amacının Galiçya şehitlerini unutturmamak ve Dünya’ya tanıtmak olduğunu söyledi.

Puhaloğlu  Galiçya şehitlerini anlatmak üzere en son  Edirne’deydi. Puhaloğlu  Ukrayna’nın Lviv şehrinde 6 şehitlikte 18 bin Türk şehidinin olduğunu vurguladı. Yaptığı çalışmalar hakkında bilgiler veren ve 25 Eylül tarihinde Edirne’nin Uzunköprü ilçesinden trenle yola çıkan Galiçya Şehitleri’nin yine aynı tarihte anılmasını gerektiğini belirten Puhaloğlu şunları sıraladı: “81 ili gezerek Galiçya Türk şehitlerini anlatıyorum. Bu yolculuğa Artvin’de başladım. Şu anda Edirne’deyim. Şu ana kadar 81 şehir 400 ilçe dolaştım. Bunlardan bazılarından çok alaka görürken bazılarından hiç alaka görmedim. Bu arada da Edirne’de samimiyet gördüm. Edirne Valisi Ekrem Canalp İçişleri Bakanlığı Genel Sekreteriyken kendisine Galiçya şe-hitlerini anlattım. O da teşekkür etti. O da benimle ilgilendi. Teşekkür ediyorum. Galiçya Türk şehitlerini bilen yok. Bunlar 1916-1917 yıllarında Çanak-kale Savaşları bittikten sonra Enver Paşa’nın emriyle Galiçya’ya gönderilen 33 bin Türk askeri. Bunlar dil bilen, uzun boylu günümüz tabiriyle SAS ve SAT komandoları. O günkü adıyla Teşkilat-ı Mahsus askerleri. Enver Paşa bu kararı aldığı zaman yaveri Kazım Karabekir’in haberi yok. Alman Genel Kurmay Başkanlığı’ndan askerlerin oraya gittiğini öğreniyor. Bu şehrin adı Lviv, Rohatyn. Orada 6 tane şehitlikte 18 bin Türk şehit var. Bu şehitliklerin bir tanesi Hristiyan mezarlığının içinde. Orada da 4 bin şehit var. 25 Eylül’de trenlerle Edirne Uzunköprü’den Rohatyn, Lviv’e gitmişler. Şehit olmuşlar.

“ONLARI YAD ETMEK İÇİN BİRŞEYLER YAPMAK İSTİYORUM”

Bu şehitliğin orada cami yok. Oraya cami, aşevi, misafirhane, hastane ve bir kültür merkezi yapılması lazım. Çoğu 57. Alay’ın 18. ve 19. Tümeni’nin askerleri. Galiçya Türk Şehitleri Atatürk Kültür Merkezi yapılması gerekiyor. Bunu da büyüklerimden bekliyorum. Bu askerler Türkiye’ye geri dönmüşler ve Ermenistan, Revan’ı ve oradan da Bakü’yü kurtarmışlar. Daha sonra da Kurtuluş Savaşı’na katılmışlar. Bunlar seçkin askerler olduğu için 2 yıl boyunca Rusları oyalamışlar. Böylelikle savaşta zaman kazanılmış. 285 bin Rus askeri şehir olmuş. 40 bin Alman ve Avusturya, 18 bin de Türk askeri şehit olmuş. Belki orada şehit olmasalardı Kerkük, Musul, Revan, Bakü veya Kıbrıs, Rodos adaları bizde kalacaktı. Galiçya şehitleri çok önemli ve Türkiye’de onları yad etmek adına bir şeyler yapmak istiyorum. Mümkünse 25 Eylül’de program yapılsın. Camilerde Galiçya Şehitleri için Kuran-ı Kerim okutulsun. Her sene Anzaklar gibi oraya gidip ziyaret edelim. O zamanlar soyadı kanunu olmadığı için şehitlerin hangi şehirlerden olduğu bilinmiyor. Bunların araştırılması ve şehitlerin nerelerden olduğunun öğrenilmesi gerekiyor. Lviv’e inanç turizmine gitmemiz lazım ama biz eğlenceye gidiyoruz. Hatta şehit olmadan önce askerlerin yanına şehzadeler gidiyor. Enver Paşa da iki kere ziyarete gidiyor.”